مسأله  : در اين موارد بايد بجاى وضو و غسل، تيمم كرد:
* آب نباشد و يا دسترسى به آن نداشته باشد.
* آب براى انسان ضرر داشته باشد; مثلاً به سبب استعمال آب مرضى در او پيدا مى شود يا بيماريش شدّت مى يابد و يا دير خوب مى شود.
* اگر آب را به مصرف وضو يا غسل برساند، خودش يا همسرش يا فرزندانش يا رفيقش يا كسانى كه به او مربوطند و يا هر كسى كه حفظ جانش بر او واجب است از تشنگى بميرند يا مريض شوند و يا به قدرى تشنه شوند كه تحمّل آن سخت است (حتى حيوانى كه در اختيار اوست).
* بدن يا لباس او نجس است و آب بيش از تطهير و شستن آن ندارد و لباس ديگرى هم ندارد.
* وقت به قدرى تنگ باشد كه اگربخواهدوضوبگيرديا غسل كند، تمام نماز يا مقدارى از آن بعد از وقت خوانده مى شود.

كيفيت تيمم

مسأله  : در تيمم پنج چيز واجب است:
1 ـ نيّت.
2 ـ زدن كف دو دست با هم بر چيزى كه تيمم بر آن صحيح است.
3 ـ كشيدن هر دو دست بر تمام پيشانى و دو طرف آن، از جائى كه موى سر مى رويد تا روى ابروها و بالاى بينى.
4 ـ كشيدن كفِ دستِ چپ بر تمام پشت دست راست.
5 ـ كشيدن كف دست راست بر تمام پشت دست چپ (انگشتان هم جزو كف دست مى باشند).
مسأله  : براى آن كه يقين كند تمام پشت دست را مسح كرده، بايد مقدارى بالاتر از مچ را هم مسح كند، ولى مسح بين انگشتان لازم نيست.
مسأله  : انسان بايد براى تيمم، انگشتر را از دست بيرون آورد و اگر مانع ديگرى نيز در پيشانى يا دستها وجود دارد، برطرف كند.
مسأله  : تمام كارهاى تيمم بايد با قصد تيمم و براى اطاعت دستور خداوند انجام شود و همچنين بايد معلوم كند كه تيمم بجاى وضو است يا غسل. و اين همان نيّت تيمّم است.

چيزهايى كه تيمم بر آنها صحيح است

مسأله  : تيمم بر خاك، ريگ، كلوخ و سنگ و گِل پخته مثل آجر، اگر پاك باشد صحيح است.

احكام تيمّم

مسأله  : تيمّمى كه بجاى وضو است با تيممى كه به جاى غسل است، فرقى ندارد.
مسأله  : كسى كه بجاى وضو تيمم كرده است، اگر يكى از چيزهايى كه وضو را باطل مى كند از او سر بزند، تيممش باطل مى شود.
مسأله  : كسى كه به جاى غسل، تيمم كرده، هرگاه يكى از چيزهايى كه غسل را باطل مى كند، براى او پيش آيد تيممش باطل مى شود; مثلاً اگر به جاى غسل جنابت تيمم كرده، اگر دوباره جنب شود تيممش باطل مى شود.
مسأله  : تيمم در صورتى صحيح است كه انسان نتواند وضو بگيرد يا غسل كند، بنابراين اگر بدون عذر تيمم كند، صحيح نيست و اگر عذر داشته باشد و برطرف شود; مثلاً آب نداشته و آب پيدا كند، تيمم او باطل مى شود.
مسأله  : اگر به جاى غسل جنابت تيمم كند، لازم نيست، براى نماز وضو بگيرد. ولى اگر به جاى غسل هاى ديگر تيمم كند، با آن تيمم نمى تواند نماز بخواند و بايد براى نماز وضو بگيرد و اگر نتواند وضو بگيرد، بايد تيمم ديگرى به جاى وضو انجام دهد.